Người vốn khí hư, huyết suy, doanh, vệ mất sự điều hòa, tấu lý không được kín đáo khi bị gió độc từ ngoài vào cơ thể mà gây bệnh, y học cổ truyền gọi trúng phong.
Người bị trúng phong kinh lạc có các triệu chứng: liệt mặt, lưỡi lệch về một bên, liệt nửa người, thoáng mất ý thức, hoa mắt, chóng mặt, mạch huyền tế sác thuộc chứng âm hư hỏa vượng; hay gặp ở người tăng huyết áp, xơ cứng động mạch thể can thận âm hư.
Nếu người bệnh chân tay co quắp, miệng sùi bọt, cử động lưỡi khó khăn, rêu lưỡi trắng dày, mạch phù hoạt hoặc huyền hoạt, thuộc chứng phong đàm; hay gặp ở người cao huyết áp tạng béo có cholesterol m.áu cao.
Lưu ý: chứng liệt nửa người này không có hôn mê như tai biến mạch m.áu não (trúng phong tạng phủ).
Phương pháp chữa: tư âm tiềm dương (nếu do âm hư hỏa vượng) hoặc trừ đàm thông lạc (nếu do phong đàm). Sau đây là một số bài thuốc trị bệnh.
Người bị trúng phong kinh lạc có các triệu chứng: liệt mặt, lưỡi lệch về một bên, liệt nửa người, thoáng mất ý thức, hoa mắt, chóng mặt,…
Bài 1 – Đại tần giao thang:
tần giao 24g, cam thảo 12g, đương quy 12g, khương hoạt 12g, phòng phong 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, thục địa 12g, thạch cao 24g, xuyên khung 12g, bạch thược 12g, độc hoạt 12g, hoàng cầm 12g, bạch chỉ 12g, sinh địa 12g, tế tân 4g.
Các vị đun với 7 bát nước, cạn còn 3 bát, bỏ bã, chia uống làm 3 lần. Chữa phong tà mới chớm vào kinh lạc; biểu hiện lệch mắt, méo mồm, lưỡi cứng không nói được, tay chân không vận động được, phong tà lan khắp đường kinh.
Nếu gặp thời tiết âm hàn, thêm 7 lát gừng tươi; mùa xuân, hạ, thêm tri mẫu 12g. Người bệnh không có nội nhiệt bỏ thạch cao, hoàng cầm.
Người có biểu chứng phong nhiệt, bỏ khương hoạt, phòng phong, đương quy; thêm tang diệp, cúc hoa, bạc hà. Nếu người bệnh nôn mửa nhiều đờm, rêu lưỡi nhờn, mạch hoạt, bỏ địa hoàng; thêm nam tinh, bán hạ, quất hồng.
Người bệnh biểu hiện miệng méo, mắt lệch; thêm bạch phụ tử, toàn yết, cương tằm. Người già cơ thể suy nhược, thêm hoàng kỳ; bí tắc vùng dưới tim, thêm chỉ thực.
Tần giao là vị thuốc trong bài “Đại tần giao thang” trị trúng phong khi phong tà mới chớm vào kinh lạc; biểu hiện lệch mắt, méo mồm, lưỡi cứng không nói được, tay chân không vận động được,…
Bài 2 – Tiểu tục mệnh thang:
ma hoàng 4g, hoàng ầm 4g, hạnh nhân 4g, quan quế 4g, cam thảo 4g, phụ tử 2g, nhân sâm 4g, bạch thược 4g, xuyên khung 4g, phòng kỷ 4g, phòng phong 6g, sinh khương 3 lát. Các vị đun với 3 bát nước, cạn còn 1 bát, bỏ bã, uống 1 lần. Tác dụng khu phong tán hàn, ích khí hoạt huyết. Trị trúng phong kinh lạc.
Bài 3: câu đằng 16g, thạch quyết minh 20g, ngưu tất 12g, cúc hoa 12g, địa long 12g, hà thủ ô 12g, kê huyết đằng 16g, tang ký sinh 16g. Trị trúng phong kinh lạc do âm hư dương xung (âm hư hỏa vượng).
Câu đằng là vị thuốc trị trúng phong kinh lạc do âm hư dương xung (âm hư hỏa vượng).
Bài 4 – Đạo đàm thang gia giảm:
bán hạ chế 8g, phục linh 8g, quất hồng bì 6g, cam thảo 6g, đởm nam tinh 8g, chỉ thực 8g, toàn yết 4g, cương tằm 8g. Chữa trúng phong do phong đàm. Nếu đàm khí ngập thịnh, thêm tô tử, bạch giới tử; ho ra đờm vàng, thêm hoàng cầm, trúc nhự, qua lâu nhân; đầu nhức chóng mặt, thêm thiên ma, xuyên khung, bạch truật.
Cứu bệnh nhân vỡ mạch m.áu não
Bệnh nhân phải nhập viện cấp cứu do tụ mạch não sau khi ngã đ.ập đ.ầu xuống đất.
Theo thông tin từ Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội), bệnh nhân là N.T.N., nữ, 84 t.uổi, trú tại Phú Thị, Gia Lâm, Hà Nội. Bà N. nhập viện trong tình trạng không tỉnh táo, liệt nửa người bên trái.
Sự cố xảy ra trước khi bệnh nhân nhập viện khoảng một giờ. Tại đây, bà N. được thăm khám và chỉ định chụp cắt lớp vi tính so não cũng như các xét nghiệm cần thiết. Kết quả cho thấy bệnh nhân có khối m.áu tụ lớn ở nửa đầu bên phải, đè tổ chức não. Do đó, các bác sĩ chẩn đoán bà N. bị m.áu tụ dưới màng cứng cấp tính bán cầu não phải.
Bánh m.áu lớn ở bán cầu não phải của bệnh nhân được phát hiện khi mổ. Ảnh: BVCC .
Sau khi hội chẩn liên khoa, các bác sĩ chỉ định cho bệnh nhân mổ cấp cứu lấy m.áu tụ dưới màng não trong thời gian sớm nhất.
Ê-kíp phẫu thuật đã mở hộp sọ cho bệnh nhân và lấy m.áu tụ cho bệnh nhân. Lúc này, màng cứng của bệnh nhân căng tím, đ.ập yếu. Các bác sĩ còn phát hiện một bánh m.áu lớn ở bán cầu não phải.
Sau khi loại bỏ khối m.áu tụ, kíp mổ thấy một mạch m.áu não bị đứt và đang phun m.áu. Nếu không phẫu thuật kịp thời, khả năng hôn mê sâu và t.ử v.ong của bệnh nhân rất cao.
Do đó, các bác sĩ lấy hết m.áu tụ và đốt cầm m.áu, mảnh x.ương s.ọ của người bệnh được gửi nuôi ngoài cơ thể chờ ghép lại thì 2.
Sau phẫu thuật 3 ngày, bệnh nhân có thể bỏ ống thở hỗ trợ. Hai tuần sau, bà N. được xuất viện trong tình trạng tỉnh táo, không yếu liệt.
Ảnh minh họa
Bác sĩ Trần Minh Tân, khoa Cấp cứu, khuyến cáo: “Người cao t.uổi cần rất cẩn trọng trong sinh hoạt cá nhân hàng ngày, tránh những chỗ trơn trượt nguy hiểm. Trong trường hợp bệnh nhân ngã, dù nhẹ, gia đình cũng cần nhanh chóng đưa họ tới bệnh viện để các bác sĩ thăm khám kịp thời, tránh bỏ sót xuất huyết não ảnh hưởng tới tính mạng người bệnh hoặc di chứng nặng nề”.
