Một số triệu chứng thường gặp nhưng dễ gây nhầm lẫn giữa các bệnh khác và sốt xuất huyết.
Đang là mùa cao điểm lưu hành sốt xuất huyết ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Số lượng bệnh nhân tăng nhanh khiến tình trạng quá tải thường xuyên xảy ra tại các bệnh viện. Nếu nắm rõ về bệnh sốt xuất huyết, các dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân gây ra bệnh, cách chẩn đoán và biện pháp phòng ngừa dịch sốt xuất huyết… sẽ giúp bạn và gia đình phòng bệnh tốt hơn.
Sốt
Sau khi bị nhiễm virus Dengue từ muỗi, người bệnh sẽ ủ bệnh 4 – 7 ngày, có khi tới 14 ngày, sau đó mới xuất hiện các biểu hiện sốt. Đây là giai đoạn sốt, bệnh nhân có thể sốt cao liên tục hoặc sốt cao đột ngột từ 39 – 40 độ C, uống thuốc hạ sốt nhưng không giảm sốt.
Đang là mùa cao điểm lưu hành sốt xuất huyết ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. (Ảnh minh họa)
Ngoài ra, bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng đi kèm như: Mệt mỏi rũ rượi, đau họng, đau vùng thượng vị và tiêu chảy, đau đầu, nhức hai bên hốc mắt, da xung huyết, c.hảy m.áu chân răng hoặc c.hảy m.áu mũi, phát ban, chán ăn, buồn nôn, đau nhức các cơ khớp,…
Với t.rẻ e.m, triệu chứng phổ biến là sốt kèm theo đau họng và đau bụng. Sau 3 ngày trẻ sẽ hạ sốt, đến ngày thứ 8 thường xuất hiện xuất huyết nhẹ như chấm xuất huyết dưới da, c.hảy m.áu mũi. Sau khi hạ sốt, bé có thể sẽ xuất hiện các nốt ban ở mình, sau đó lan đến mặt, các chi, lòng bàn tay và bàn chân gây ngứa.
Ho, đờm và triệu chứng đường hô hấp
Khi gặp phải các triệu chứng này thì rất có thể bệnh nhân không mắc sốt xuất huyết mà do các nguyên nhân khác (như COVID-19).
Triệu chứng sốt xuất huyết thể nhẹ
Triệu chứng sốt xuất huyết thể nhẹ thường bị nhầm lẫn với các bệnh như sốt, cảm hoặc phát ban đỏ. Các triệu chứng phổ biến nhất của sốt xuất huyết thể nhẹ bao gồm: Sốt kèm đau mắt, nhức đầu, phát ban, đau xương, buồn nôn, đau xương khớp,… Người bệnh bị sốt xuất huyết sẽ kéo dài các triệu chứng từ 4 – 7 ngày. Nếu sốt xuất huyết thể nhẹ, người bệnh được chăm sóc đúng cách có thể khỏi bệnh sau khoảng 1 tuần kể từ khi sốt.
Triệu chứng sốt xuất huyết thể nặng
Khi bị sốt xuất huyết thể nặng người bệnh sẽ có các triệu chứng của thể nhẹ cộng thêm các triệu chứng:
Xuất hiện các chấm xuất huyết ngoài da.Chảy m.áu mũi hoặc ở chân răng.Nôi ói ra m.áu hoặc có m.áu trong phân (do xuất huyết nội tạng).Nôn nhiều, đau bụng, chân tay lạnh ẩm.Người mệt mỏi li bì, choáng.
Khi người bệnh không may chuyển biến sang sốt xuất huyết thể nặng cần được cấp cứu kịp thời, nếu trễ có thể dẫn đến t.ử v.ong hoặc di chứng nặng về sau.
Một số lưu ý nếu mắc bệnh
Phần lớn các trường hợp bị sốt xuất huyết có thể điều trị ngoại trú và theo dõi tại y tế cơ sở, chủ yếu là điều trị triệu chứng.
Người bệnh điều trị sốt xuất huyết tại nhà cần được chăm sóc kỹ lưỡng. Có thể sử dụng thuốc Paracetamol để hạ sốt, uống thuốc cách nhau ít nhất 4 giờ. Aspirin ngăn sự tập kết tiểu cầu, chống đông m.áu nên làm cho việc c.hảy m.áu do sốt xuất huyết gây ra không cầm được (nhất là xuất huyết đường tiêu hóa), kết quả làm cho bệnh trầm trọng thêm. Do vậy, đối với bệnh sốt xuất huyết, không được dùng aspirin cho cả người lớn và t.rẻ e.m.
Người bệnh cần được nghỉ ngơi tại giường, tránh hoạt động mạnh vì trong lúc này người bệnh bị mệt và choáng có thể bị té ngã khi tự đi 1 mình. Bạn cần cho người bệnh uống đủ nước mỗi ngày, tăng cường các loại nước trái cây, nước bù điện giải, nước cháo loãng. Nên chia nhiều bữa ăn nhỏ cho người bệnh dễ ăn, thức ăn nên là thức ăn lỏng hoặc mềm. Cho người bệnh tắm bằng nước ấm, lau người nhẹ nhàng không nên kỳ mạnh lên da.
Quan trọng nhất là bảo vệ tránh để cho muỗi đốt: Ngủ mùng (dù là ban ngày hay đêm), sử dụng một số biện pháp đuổi muỗi như nhang muỗi, xịt muỗi, quần áo dài tay, thoa kem chống muỗi.
Mất cảnh giác với sốt xuất huyết sau 2 năm chống dịch COVID-19
5 tháng đầu năm, TP.HCM ghi nhận 11.722 trường hợp mắc sốt xuất huyết với 209 ca nặng (tăng gấp 7 lần so với cùng kỳ năm 2021) và 7 ca t.ử v.ong.
Mới đây, Bệnh viện Quân y 175 cho biết vừa thay thế 56 lít huyết tương, cứu sống một bệnh nhân sốt xuất huyết. Thời điểm nhập viện, bệnh nhân bị sốc nặng, suy hô hấp, gan, thận, rối loạn đông m.áu, dấu hiệu nhiễm khuẩn huyết từ đường tiêu hóa… Đây là một huấn luyện viên thể hình, sinh năm 1986, thể trạng khỏe mạnh.
Suýt t.ử v.ong vì bệnh muỗi truyền
Các bác sĩ cho bệnh nhân thở máy, kiểm soát dịch, chống sốc, lọc m.áu liên tục, thay huyết tương, điều trị gan. Tuy nhiên, tình trạng không cải thiện. Lúc này, bác sĩ tính đến phương án chạy ECMO – kỹ thuật đã cứu sống rất nhiều bệnh nhân COVID-19 nguy kịch trước đó.
Dấu hiệu bệnh sốt xuất huyết.
Với bệnh nhân sốt xuất huyết, bác sĩ phải vừa chạy ECMO vừa thay m.áu, lọc m.áu liên tục, kiểm soát về đông m.áu hàng giờ. Bệnh nhân được lọc m.áu liên tục 12 lần, thay huyết tương cấp cứu 14 lần với tổng thể tích huyết tương thay thế là 56 lít, tương đương 280 đơn vị m.áu tươi.
Đồng thời, phải mất đến 47 ngày chăm sóc, điều trị tích cực, bệnh nhân mới có thể thoát khỏi “cửa tử” sốt xuất huyết.
Trước đó, Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM cũng thông tin về một bệnh nhi tái mắc sốt xuất huyết khiến men gan tăng lên 100 lần. Đó là một b.é g.ái tại tỉnh Cà Mau chuyển lên TP.HCM sau 4 ngày điều trị tại địa phương. Bệnh nhi mắc bệnh tan m.áu bẩm sinh Thalassemia và đã từng mắc sốt xuất huyết Dengue vào năm 2018.
Sau khi nhập viện, xét nghiệm cho thấy men gan của bệnh nhi tăng cao hơn 10 lần. Bé dần rơi vào hôn mê, vàng da, gan to kèm men gan tiếp tục tăng cao hơn 100 lần so với bình thường.
Các bác sĩ Khoa Hồi sức tích cực – Chống độc đã hỗ trợ hô hấp cho trẻ, chống phù não, điều trị suy gan cấp, lọc m.áu liên tục, truyền m.áu và chế phẩm m.áu. Tuy nhiên, diễn biến vẫn xấu đi, các bác sĩ quyết định thay huyết tương thể tích lớn kết hợp với lọc m.áu liên tục để thay thế chức năng gan và ổn định chức năng đông m.áu.
Khi đó, tình hình mới được cải thiện, bé thoát c.hết ngoạn mục.
PGS.BS Phạm Văn Quang, Trưởng khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện Nhi đồng 1 cảnh báo, nhiều trẻ mắc sốt xuất huyết nặng đã nhập viện vì trụy tim mạch, suy đa tạng. Trong đó, suy gan cấp nặng gây hôn mê gan, xuất huyết nặng có thể dẫn đến t.ử v.ong.
Nguy cơ bùng dịch lớn trong năm 2022
Bác sĩ Lê Hồng Nga, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM nhận định, bệnh sốt xuất huyết hiện đang tăng không chỉ ở TP.HCM mà còn ở nhiều tỉnh, thành phía Nam. Một số quốc gia trên thế giới cũng đang cảnh báo về bệnh này. Từ nay đến cuối năm có thể xảy ra dịch lớn nếu không có giải pháp ngăn chặn.
Trong 5 tháng đầu năm 2022, TP.HCM ghi nhận 11.722 trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết, tăng 66,5% với cùng kỳ năm 2021. Số ca nặng là 209 ca, tăng gấp 7 lần so với cùng kỳ năm 2021.
Thông thường chu kỳ của một đợt dịch sốt xuất huyết bùng phát mạnh là từ 3-4 năm. Lần gần đây nhất, năm 2019, Việt Nam có hơn 300.000 ca bệnh, riêng TP.HCM có khoảng 65.000 ca.
Lật úp các lu vại chứa nước không sử dụng để lăng quăng không sinh sôi.
Ngay từ đầu năm 2022, các chuyên gia Viện Pasteur TP.HCM đã cảnh báo về nguy cơ bùng dịch. Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Hội truyền nhiễm TP.HCM lý giải, trong 2 năm qua cộng đồng không có miễn dịch. Ngoài ra, do tập trung chống dịch COVID-19, người dân và các cấp chính quyền có sự lơ là với phòng sốt xuất huyết.
“Nhiều tình huống trẻ t.ử v.ong không kịp trở tay. Do đó, khi trẻ sốt liên tục 48 giờ phải đưa đến cơ sở y tế ngay để được chẩn đoán và điều trị sớm”, bác sĩ Khanh nói.
Ông cảnh báo, bệnh cũng đang có khuynh hướng chuyển dịch tỷ lệ mắc từ t.rẻ e.m sang người lớn, trẻ lớn. Trong đó, tỷ lệ người lớn bị sốt xuất huyết khá cao, chuyển biến nặng. Mỗi người có thể mắc sốt xuất huyết nhiều lần do virus Dengue gây bệnh có 4 type cùng lưu hành tại Việt Nam.
Cũng trong đầu năm nay, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lưu ý số ca bệnh sốt xuất huyết đã tăng “30 lần trong vòng 50 năm qua” và cảnh báo dịch bùng phát ở những khu vực mới. Thời điểm này, Singapore, Indonesia, Malaysia và các quốc gia châu Mỹ cũng đang đối mặt với tình hình dịch ngày một căng thẳng. Năm 2019, thế giới đã trải qua một mùa sốt xuất huyết kỷ lục với 5,2 triệu ca bệnh.
Biện pháp phòng bệnh truyền thống và hiệu quả nhất hiện vẫn là lật úp các vật dụng chứa nước không sử dụng, không để lăng quăng sinh sôi sẽ không có sốt xuất huyết.
